Banken en kunst
Nederlandse banken verdrinken in kunst. Van oudsher wordt door deze bedrijfstak flink geïnvesteerd in schilderijen, beelden, tekeningen en andere voorwerpen die de expressieve geesten vastleggen en toonbaar maken voor anderen.
Een rondje langs de velden bij de grote spelers op Nederlandse bodem (ABN/AMRO, ING, Rabobank, Fortis en SNS) levert een collectie op van ruim 50.000 (!) kunstwerken. Uiteraard interessant om te weten wat al die kleurtjes en vormpjes bij elkaar waard zijn maar dat is moeilijk in te schatten.
ABN/AMRO heeft ten tijde van de overnameperikelen met Fortis, Banco Santander en RBS de gehele collectie van 16.000 items ondergebracht in een stichting en zodoende buiten de boedelscheiding gehouden. De stichting, onder verassend voorzitterschap van de heer Rijkman Groenink, heeft nooit bekendgemaakt welk bedrag betaald is voor de sub-overname maar de kans is klein dat de werkelijke markwaarde voor de werken van onder andere Karel Appel en Andy Warhol is neergelegd. Aan de in beslagname door de zelfde bank van de 1.300 ‘realisme-werken’ van het failliete DSB-bank hangt wel een prijskaartje: €40 miljoen. De achterkant van de sigarendoos laat zien dat een uitverkoop door Nederlandse banken honderden miljoenen Euro’s moet opleveren en het zou niet verbazen als de werken voor een bedrag met 10 cijfers voor de komma zijn verzekerd.
Het is kunstig op zich hoe dit waardevolle bezit, en met name de opbouw daarvan de laatste decennia, buiten de kritiek en ophef is gebleven. Vorige week nog ontstond ophef over de voorzitter van Van Lanschot die na een verliesjaar ruim een ton Euro extra vast salaris gaat toucheren. Dat de ‘kunst-teller’ bij deze private bank inmiddels op 3.000 staat en de instandhouding daarvan alleen al het veelvoudige van de salarisstijging vergt, is onbesproken. Ook Friesland Bank, dat sinds 2006 serieus bezig is met het aanleggen van een Friese verzameling, is in het rampjaar 2008 (€75 miljoen verlies) enthousiast verder gegaan met deze activiteit. Gelukkig voor de kunstliefhebbers in Leeuwarden heeft de bank over 2009 weer zwarte cijfers kunnen schrijven.
Wellicht is het een kwestie van tijd voordat de publieke opinie de kunstcollecties van de banken onder de loep neemt. Deze week nog werd gesuggereerd dat ‘infrastructuur’ een kans maakt als ‘officiële’ asset-class benoemd te worden in beleggersland. Of, en met name in hoeverre, dat ook voor ‘kunst’ geldt, is al jaren een onderwerp van discussie. Wellicht komt die in een stroomversnelling als toezichthouder DNB eens de knuppel in het hoenderhok gooit met de vraag of banken er wel zo verstandig aan doen zoveel vermogen vast te leggen in illiquide assets. Helemaal onpartijdig is deze club echter niet: op het hoofdkantoor in Amsterdam zijn zo’n 1.200 kunstwerken ondergebracht.