Latijn heet een dode taal te zijn. Maar sommige woorden zijn springlevend. Het begrip “bonus” bijvoorbeeld (letterlijk: goed) staat volop in de schijnwerpers. Nadat er veel commotie en onbegrip is geuit over uitgekeerde bonussen door slecht presterende ondernemingen, verschuift de aandacht nu meer en meer naar een discussie over de wijze waarop een bonus moet worden vastgesteld.

Organisatiepsycholoog Kilian Wawoe heeft er zelfs zijn promotieonderzoek aan gewijd. Hij stelt dat belonen op basis van vooraf gemaakte afspraken niet werkt en is voorstander van het afschaffen van de bonussenstructuur. Het realiseren van de “targets”, en daarmee het veilig stellen van de bonus, gaat in veel gevallen ten koste van de belangen van de klant en schaadt daardoor het bedrijf. Voorbeelden te over die deze theorie kunnen onderbouwen; de heer Wawoe gaat naar alle waarschijnlijkheid met succes promoveren.

De heer Meijnen van organisatieadviseur Capco geeft aan ook niet gelukkig te zijn met het huidige bonussysteem. Afschaffen gaat hem echter te ver; hij combineert de bonus met zijn Latijnse tegenhanger “malus” (letterlijk: slecht). Door ook onverantwoord gedrag van invloed te laten zijn op de beloning, kan naar zijn idee een verantwoord systeem worden opgezet.

Beiden staan niet lang stil bij het onderdeel waar naar hun idee het huidige beloningssysteem scheef gaat: de afspraken tussen de werkgever en werknemer. Dat is jammer want het aanpakken van het probleem in de kern levert de beste oplossing op; het bouwen van vangnetten maakt het probleem alleen maar complexer en nog minder beheersbaar. Zorg er als onderneming simpelweg voor dat de “resultaatdoelstellingen” zodanig zijn geformuleerd en georganiseerd, dat ongewenst en onverantwoord gedrag daar geen invloed op kan hebben. Zo kan een onafhankelijke “borging” de kwaliteit van verkochte hypotheken controleren en moet een goed AO/IC-systeem malversaties direct aan het licht brengen.

De oplossing ligt vaak voor het grijpen en we hoeven ons niet altijd in moeilijke bochten te wringen. Ook daar had die dode taal al een woord voor bedacht: simplicitas.