De wereld volgt Griekenland dat, na het influisteren door Goldman Sachs, met behulp van valuta swaps haar schuldenpositie oppoetste. In een omgeving waarin wantrouwig naar een combinatie van de begrippen “winst” en “bank” gekeken wordt, richten de pijlen zich bijkans meer op de zakenbank dan de mediterrane lidstaat. Welke onoorbare voorstellen heeft Goldman Sachs in 2001 gedaan dat ze richting het beklaagdenbankje geduwd wordt?

Een valuta swap is zeker geen schimmig onbekend financieel instrument. Al sinds 1970 wordt hierin gehandeld en de dagelijkse wereldwijde omzetteller moet minimaal 13 cijfers kunnen weergeven; letterlijk een triljoenenmarkt.

Ook het principe van de swap laat weinig ruimte voor fantasie: twee partijen (in dit geval Griekenland en Goldman Sachs) ruilen voor een  bepaalde periode valuta en leggen de wisselkoersen voor beide ruilmomenten vast. Van origine een middel om tijdelijke tekorten of overschotten in vreemde valuta op te vangen zonder kostbare valutatransacties uit te hoeven voeren.

Bij de eerste ruil van de valuta (de “contante poot” genaamd) wordt normaliter een actuele marktconforme wisselkoers gebruikt. De constructie zal in werkelijkheid complexer zijn maar Griekenland lijkt geprofiteerd te hebben van een gunstiger, niet marktconforme wisselkoers en daarmee haar buitenlandse schulden met ruim €2 miljard te hebben kunnen verlagen. Dat de overeengekomen wisselkoers voor het tweede ruilmoment meer dan nadelig uitpakt voor de Grieken verklaart en rechtvaardigt de bereidwilligheid van Godman Sachs om als tegenpartij te fungeren.

De New Yorkse bank heeft op deze manier zo’n U$300 miljoen aan de constructie overgehouden. Wroeging heeft zij zeker niet. Wetten en regels zijn niet overtreden en de “partner in crime” mag als professionele en kundige partij gezien worden, die goed besefte wat zij deed. Griekenland lijkt daarmee degene die primair verantwoording zal moeten afleggen over het (tijdelijk) verlagen van de staatsschuld als onderliggende drijfveer van het bediscussieerde bouwwerk. Goldman Sachs zou het liefst willen opstaan van het beklaagdenbankje; Griekenland ziet waarschijnlijk liever dat ze alleen een stukje opschuift.