Balkenende over de grenzen
De kans is reëel dat tegen de tijd dat u dit leest, de kogel door de kerk is en de kaarten zijn geschud. De hoge heren en dame (mevrouw van Merkel is zwaar in de minderheid) van Europa bepalen donderdagavond tegen het decor van een ongetwijfeld uitstekend diner en in de hoedanigheid van Europese Raad wie benoemt mag worden tot de eerste EU-president.
Een verassing gaat het niet worden. De Belgische president Van Rompuy is veruit favoriet en wordt door de grootmachten Frankrijk en Duitsland openlijk gesteund. Balkenende heeft nooit al te zeer met zijn kandidatuur gekoketteerd en ziet de bui al hangen; als enige regeringsleider is hij bereid de pers te woord te staan voordat het restaurant wordt opgezocht en ontkent hij in alle toonaarden zijn kandidatuur.
Heeft Balkende een serieuze kans gehad op succes? Vreemd genoeg wel. Vreemd omdat JP bij zijn landgenoten niet bekend staat als enorm inspirerende en charismatische leider (los van zijn politiek inhoudelijke ideeën en gerealiseerde politieke programma). Kwaliteiten die een president van 27 landen en bijna 500 miljoen inwoners toch zou moeten hebben. Maar niets is minder waar. De eerste EU-president is een goed betaalde (€350.000 per jaar) groepsleider die er voor moet zorgen dat zaken niet escaleren, regeringsleiders met elkaar kunnen en blijven praten en vooral niet zelf de show gaat stelen.
De buitenlandse media zijn daar duidelijk in. The Times beargumenteert een keuze voor Jan Peter als volgt: “…the Netherlands is a suitably small and harmless place for a president to come from.” De Belgische media heeft dat ooit anders verwoord: “Enkele jaren geleden…… werd hij steevast bestempeld als saai. Dat is vandaag helemaal veranderd: saai heet nu degelijk.” En in de Basler Zeitung ziet dat er als volgt uit: “Er gilt als guter Moderator und hat sich als nicht Regierungschef vijanden allzu viele gemacht. Noch wichtiger: Er kommt nicht aus einem der grossen Mitgliedsstaaten.”
Toch schuilt hem daar ook de zwakte van de Nederlandse kandidatuur. Een Europese Obama gaat voor iedereen wat te ver maar al te anoniem en niets zeggend moet de bekleder van deze post toch ook weer niet zijn. En ook daarover hebben de kranten over de landgrenzen een zienswijze geventileerd. “A cross between Harry Potter and the Gestapo officer from ‘Allo ‘Allo.” Voor de hand liggend maar te begrijpen en lastig vanaf te komen. Op www.vandaag.be is onze minister-president verantwoordelijk voor de bedenkelijke headline “Stijve hark Balkenende hit op YouTube”. De wekelijkse krant European Voice is wat minder confronterend maar de boodschap is duidelijk: “He lacks stature. Although a premier for seven years, few people in Europe (and certainly outside) have heard of him.” De heer Sarkozy wist volgens Le Monde zelfs zonder woorden zijn bedenkingen te uiten door als reactie op de naam Balkende een grimas te trekken.
De ontkenning van Balkenende is te begrijpen. Een echte kans op de overwinning lijkt hij nooit gehad te hebben en als hij onverhoopt toch op de troon wordt gehesen, speelt hij een niet te benijden rol. Mooier had geweest als hij bij voorbaat had bedankt. Wie kan immers serieus een half miljard mensen vertegenwoordigen als hij gekozen is door 27 individuen?