Belastingen en frustratie
Belastingen betalen is helemaal niet erg. We weten allemaal dat er uitgaven mee gefinancierd worden in het belang van ons allemaal en, beter nog, direct ten gunste van onszelf. Toch ergeren we ons vaak groen en geel aan de belastingen die we moeten afdragen en is belastingverlaging daarom een van de meest gebruikte politieke slogans.
Bij de verklaring van de ergernis speelt eigenbelang al snel een voor de hand liggende rol. Het lijkt voor veel mensen steeds moeilijker te worden de functie van “financier” zonder morren te vervullen en te accepteren. Maar wat wellicht nog meer van invloed is op het negatieve gevoel, is de logica en transparantie die bij meerdere belastingvormen ver te zoeken is.
Successierecht bijvoorbeeld. Een belasting over erfenissen die ontvangen worden. Recentelijk is besloten deze vorm van belastingen te verlagen, afhankelijk van de positie t.o.v. de erflater. Maar de filosofie achter deze vorm van inhoudingen is ver te zoeken. In het verre verleden (denk dan gerust 4 eeuwen terug) werd de erftax nog verdedigd omdat bij het overgaan van de bezittingen aan “vreemden”, niet zijnde inwoners van de stad, de toekomstige inkomsten voor die stad op dat vermogen verdwenen. Later werd de stelregel gehanteerd dat alleen al voor het mogelijk maken van erfenissen de maatschappij een vergoeding hoorde te ontvangen. €1,8 miljard bedraagt die vergoeding op dit moment die linea recta op de grote hoop terecht komt.
Eigenwoningforfait (vóór 2001 huurwaardeforfait genoemd) is ook een interessant compartiment in de overheidskas. €2,7 miljard groot. In de jaren negentig van de vorige eeuw bedacht met het argument dat een bezitter van een eigen woning deze zou kúnnen verhuren en daarom een fictief bedrag bij zijn inkomen moet optellen. Dat in werkelijkheid de betreffende woning niet wordt verhuurd, doet niet ter zake.
Een meer directe en vooral zichtbare connectie tussen de ontvangst en de uitgave zou de acceptatiegraad van belastingen zeker verhogen. Maar er moet waarschijnlijk te veel gesleuteld worden om dat binnen een overzichtelijke (ambts)termijn te kunnen realiseren. Voorlopig gedijt daardoor de voedingsbodem voor frustratie en ergernis. Behalve dan voor die grote hoop; die taant er niet naar.